Ερχεται η αποποινικοποίηση

Πλήρης αποποινικοποίηση της χρήσης απαγορευμένων ουσιών, ελαφρύτερες (πλημμεληματικές) ποινές για τα βαποράκια, τιμωρία ανάλογη με την οικονομική αξία των ναρκωτικών (και όχι την ποσότητα), αυστηρές διατάξεις για τους μεγαλεμπόρους και ευνοϊκή μεταχείριση για όσους συμμετέχουν οικειοθελώς σε θεραπευτικά σχήματα ή προγράμματα υποκατάστασης.

Αυτό είναι το νέο τοπίο της ποινικής αντιμετώπισης των χρηστών, σύμφωνα με το νομοσχέδιο που κατάρτισε η ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή και βρίσκεται στα χέρια της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Δικαιοσύνης. Η προώθηση των σημαντικών αυτών αλλαγών στη Βουλή (με τις όποιες τροποποιήσεις) ανήκει πλέον στη διακριτική ευχέρεια της κυβέρνησης. Πηγές του υπουργείου Δικαιοσύνης έλεγαν στην «Κ.Ε.» ότι και ο νέος υπουργός Μιλτιάδης Παπαϊωάννου, που ενημερώθηκε για το περιεχόμενό του, βλέπει θετικά τις σημαντικές φιλελεύθερες τομές που φέρνει η ολοκληρωμένη αυτή νομοθετική πρόταση. Με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο επιχειρείται ο εκσυγχρονισμός του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου καθώς εξορθολογίζονται οι ποινές, οι οποίες είναι από τις πλέον αυστηρές για αδικήματα ναρκωτικών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Αυτή τη στιγμή, περίπου ένας στους τρεις κρατουμένους των ελληνικών φυλακών είναι τοξικοεξαρτημένος και παραβάτης του νόμου περί ναρκωτικών. Πολλοί απ' αυτούς εκτίουν ποινές ισοβίων και πολυετών καθείρξεων, ακόμη και για διακίνηση μερικών γραμμαρίων ηρωίνης!

Την ίδια στιγμή, στη Δανία, ο μέσος όρος ποινής (άμεσης φυλάκισης) για χρήση ή προσωπική κατοχή είναι λίγο πάνω από ένας μήνας, ενώ για αδικήματα προμήθειας και διακίνησης, ο δράστης τιμωρείται κατά μέσο όρο με 20 μήνες (30 μήνες στις μεγάλες ποσότητες).

Αλλά και στη Γαλλία ο μέσος χρόνος φυλάκισης για βαποράκια (χρήστες-διακινητές) είναι 10 μήνες, ενώ για αδικήματα εισαγωγής-εξαγωγής ναρκωτικών, που είναι βαρύτερα, η μέση επιβαλλόμενη ποινή αγγίζει τους 28 μήνες. Στην Αγγλία η διακίνηση και εμπορία τιμωρούνται κατά μέσο όρο με 15 μήνες όταν πρόκειται για κάνναβη, με 29 μήνες για ecstasy και με 37 μήνες για υποθέσεις κοκαΐνης-ηρωίνης. Κατά μέσο όρο, οι ποινές για προσωπική χρήση και διακίνηση, είναι στην Ολλανδία 11 μήνες, στη Σουηδία 16, στην Ιρλανδία 34 και στη Βουλγαρία 43 μήνες.

Αναλυτικά το νομοσχέδιο προβλέπει:

*Καθολική αποποινικοποίηση της χρήσης ναρκωτικών. Η ρύθμιση έχει περισσότερο σημειολογικό χαρακτήρα. Σε γενικές γραμμές τα δικαστήρια αφήνουν και σήμερα ουσιαστικά ατιμώρητο όποιον συλλαμβάνεται για χρήση απαγορευμένων ουσιών. Τον τιμωρούν όμως σε συνδυασμό με ενδεχόμενη διάπραξη άλλων αδικημάτων (π.χ. κατοχή ναρκωτικών). Η εξάρτηση αποτελούσε συνήθως στοιχείο απαλλαγής για την εγχώρια νομολογία. Η νέα απαλλακτική ρύθμιση περιλαμβάνει ωστόσο τώρα και τους περιστασιακούς χρήστες, οι οποίοι δεν χρειάζεται να αποδείξουν ότι έχουν εξάρτηση από συγκεκριμένη ουσία.

*Μετατροπή της κατοχής μικροποσότητας προς ιδία χρήση σε πταίσμα. Με τις γενικές αλλαγές στο ποινικό δίκαιο και την αναμενόμενη κατάργηση των πταισμάτων ως ποινικών αδικημάτων, θα μείνει ουσιαστικά ατιμώρητη και η κατοχή μικρών ποσοτήτων.

*Τα «βαποράκια» δεν θα διώκονται πλέον ως διακινητές (μικροέμποροι) ναρκωτικών σε βαθμό κακουργήματος. Η δίωξή τους θα γίνεται σε βαθμό πλημμελήματος, ανεξαρτήτως εάν αυτά είναι ή όχι εξαρτημένα.

*Η ποινή των ισοβίων προβλέπεται μόνο στις πολύ σοβαρές υποθέσεις εμπορίας ναρκωτικών. Οι ποινές για τη διακίνηση γίνονται έτσι πιο αναλογικές, καθώς θα ξεκινούν από τα 10 χρόνια και θα φτάνουν στα ισόβια. Με την πιθανή αναγνώριση ελαφρυντικών είναι πιθανή και περαιτέρω μείωσή τους.

*Στη βαρύτητα του αδικήματος εμπορίας θα παίζει πλέον ρόλο η αποτίμηση της αγοραίας αξίας των ναρκωτικών και όχι η ποσότητα της απαγορευμένης ουσίας. Αλλη αξία έχει ένα κιλό χασίς και άλλη ένα κιλό κοκαΐνης.

*Καταργείται επίσης η δυνατότητα των μεγαλοδιακινητών να επικαλούνται γνωματεύσεις τοξικοεξάρτησης, για να επιτυγχάνουν με τον τρόπο αυτό σημαντικές μειώσεις της ποινής τους.

*Αναστολή δίωξης και επέκταση των αποφυλακίσεων υπό όρους για όσους υπάγονται σε προγράμματα θεραπείας ή υποκατάστασης.