Πεθαίνοντας για το τέλειο πλάνο..., του Δημήτρη Λαβάτση

Το 1975 μέσα στο καμίνι και τον ενθουσιασμό της μεταπολίτευσης είδα τον «Θίασο» του Αγγελόπουλου.
Εξοικειωμένος με την κινηματογραφική γλώσσα από τα μικράτα μου (άρχισα να πηγαίνω σινεμά από 4 χρονών ) απόλαυσα με συγκίνηση την μοναδική αυτή ταινία και στο τέλος, όλοι μαζί οι θεατές της κατάμεστης αίθουσας, χειροκροτήσαμε για ώρα την αποκάλυψη της κοινωνικής ιστορίας της Ελλάδας. Η κρυμμένη από μας, τα παιδιά της μετεμφυλιακής Ελλάδας, ιστορία, η συκοφαντημένη ΕΑΜική εποποιία, αυτή που οι κυνηγημένοι από το κράτος της εθνικοφροσύνης γονείς μας έκρυβαν στα σεντούκια της καρδιάς τους, σαν πολύτιμη σημαία της νιότης και της ανθρωπιάς τους, ξεδιπλώθηκε αβίαστα με την αριστουργηματική χρήση του μύθου των Ατρειδών.
Ο Θόδωρος μας έδειξε την ιστορία, την κρυμμένη κοινωνική ιστορία της γωνιάς μας, την ελληνική τραγωδία. Όταν μετά
την αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων αναποδογύρισε κάθε έννοια δικαίου, όταν οι πατριώτες έγιναν μιάσματα και οι δοσίλογοι, όλος ο υπόκοσμος, εξουσία….. Μετά τον θρίαμβο του «Θιάσου», τη δικαίωση της κρυμμένης ιστορίας, συνέχισε με άλλα 10 φιλμ άλλα πολύ καλά και ορισμένα αριστουργήματα όπως το «Βλέμμα του Οδυσσέα» και το «Μετέωρο βήμα του πελαργού».
Ο Τεό έπαιρνε θέση πάντα: απέναντι στη μισαλλοδοξία, απέναντι στο μίσος των συνόρων. Απέναντι στην προσφυγιά. Δεν είναι καθόλου τυχαίο και αποτελεί δικαίωση του μεγάλου δημιουργού, ότι προχθές στη βουλή η συγκυβερνώσα ακροδεξιά του Λάος, ως συνεπές κόμμα του μίσους και του εθνικισμού, αυτό το θέμα ανέδειξε σαν το μεγάλο αρνητικό του (την ίδια στιγμή που μας συνιστά απόλυτη προσαρμοστικότητα στην εξουσία των αφεντικών και δίνει το λόγο της τιμής του στους τροϊκανούς γι αυτό).
Καθόλου παράξενο. Σε κάθε εποχή οι «πατριώτες» παραμονεύουν να συκοφαντήσουν την ανθρωπιά ,την αξιοπρέπεια των κοινωνικά συνειδητοποιημένων ανθρώπων. Αυτών που τολμούν, κόντρα στην εξουσία
Και ο Αγγελόπουλος τόλμησε πολλές φορές. Όχι μόνο να μιλήσει για την ιστορική περίοδο που φαινόταν να έχει τελειώσει αλλά και για τα επίδικα της περιόδου:
Το 1990 τότε με την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, όταν λίγο έλλειψε να εμπλακούμε σε πόλεμο για ένα κομμάτι της, ο «Τεό» γύρισε το «Μετέωρο βήμα του Πελαργού». Φυσικά ξεσήκωσε τις διαμαρτυρίες όλου του εσμού της εθνικοφροσύνης εκεί στη χιονισμένη Φλώρινα που «έχτισε» αυτό το αριστούργημα, γιατί τόλμησε να μιλήσει για πρόσφυγες που ζουν σε παροπλισμένα βαγόνια, για το μίσος που γεννούν τα σύνορα που οργανώνουν την εκμετάλλευση μας στο όνομα της πατρίδας. Αυτά που διαλύουν σχέσεις και τσακίζουν ανθρώπους και πολιτισμούς. Κι ακόμη μίλησε για το Χρέος του Ανθρώπου μπρος στην Ιστορία: το Χρέος του ανθρώπου-πολιτικού όντος που εγκατέλειψε το βήμα της βουλής και χάθηκε….
Κι όταν βρέθηκε ήταν «άλλος». Ένας «ανώνυμος» που φρόντιζε τα ορφανά προσφυγόπουλα δίνοντας τους ένα πιάτο μαγειρεμένο φαγητό. Η πιο ευγενική μορφή του Ιταλικού κινηματογράφου, ο Μ. Μαστρογιάννι, μας έκανε να κλάψουμε και σε αυτήν την ταινία του Τεό , μετά τον «Μελισσοκόμο»
Ο Ποιητής μας συνέχισε: με την βαλκανική πορεία του στο «Βλέμμα του Οδυσσέα». Με το βαλς κόντρα στο θάνατο που έσπερναν οι βόμβες στο μαρτυρικό Σεράγεβο, στο Βελιγράδι που πλήρωσε, όπως όλοι πληρώνουν, την εθνικιστική μανία, με τον αείμνηστο Θανάση Βέγγο που ρωτάει για την κρυμμένη ιστορία για μια ακόμη φορά….Με την εικαστική τελειότητα των ονείρων του στις επόμενες ταινίες.
Τεό κλάψαμε πολύ που έφυγες ( σε μια στιγμή αβλεψίας-αναζητώντας το τέλειο πλάνο!) αλλά μας παρηγορεί το διαρκές της δημιουργίας σου.
Γιατί η Ποίηση δεν τελειώνει ποτέ