Ηθική στην αδελφότητα των πολυεθνικών , του Βαγγέλη Μεννή

Τη δεκαετία του ’60 η πανίσχυρη πολυεθνική Texaco «επενδύει» στο Εκουαδόρ. Ευοίωνες οι προοπτικές. Θέσεις εργασίας, χρήμα στην αγορά, ανάπτυξη. Οι αντιδρώντες αποστομώθηκαν από το εξής απίθανο επιχείρημα: πως είναι δυνατόν μια τόσο πλούσια επιχείρηση να μην τηρήσει τους απαιτούμενους όρους, να μην προστατεύσει το φυσικό πλούτο και τον πληθυσμό, τι ανάγκη έχει; Αποτέλεσμα: Η εταιρεία σκόπιμα ρίχνει 18.5 δισεκατομμύρια γαλόνια πετρελαϊκών αποβλήτων στο ποτάμι γύρω από το οποίο είχαν χτίσει τη ζωή τους πάμφτωχοι άνθρωποι. Από καρκίνο πέθαναν 55 άτομα, ενώ 957 εμφάνισαν κάποια ανωμαλία λόγω της μόλυνσης. Επηρεάστηκαν στο σύνολο 30.000 ιθαγενείς. Τα στοιχεία αυτά δεν προέρχονται από κάποια μαρξιστική εφημερίδα, είναι διαθέσιμα στο site των New York Times. Μάλιστα, δικαστής του Εκουαδόρ επιδίκασε αποζημίωση 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η εταιρεία δεν πλήρωσε φράγκο. Γιατί όμως δεν έγινε η δίκη στις Ηνωμένες Πολιτείες; Κατά τους New York Times είναι πάγια πρακτική των εταιρειών, οι δίκες αυτές να γίνονται στις τριτοκοσμικές χώρες όπου το νομικό σύστημα είναι αδύναμο και οι πολιτικοί εξαγοράζονται (λέτε να αφορά κι εμάς); Όταν ύστερα από 20 χρόνια η Texaco εγκατέλειψε τη χώρα είχε αποκομίσει κέρδη 20 δις δολαρίων. Τα έργα της υποτιθέμενης αποκατάστασης κόστισαν 5 δις. Δεν ήταν προσωπικό, ήταν απλά good business. Ακόμη και σήμερα το νερό είναι μολυσμένο, τι να κάνουν το πίνουν, δεν έχουν άλλο.

Τον Απρίλιο του 2010 γίνεται η έκρηξη σε πετρελαϊκή εξέδρα στον κόλπο του Μεξικού. Σκοτώθηκαν 11 άνθρωποι ενώ διέρρευσαν στη θάλασσα 5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Παρά τις προσπάθειες καθαρισμού εναποτέθηκε στο βυθό πετρέλαιο, σε ακτίνα 140 μιλίων. Τουλάχιστον 10.000 νεκρά ζώα, φάλαινες, χελώνες και πουλιά. Εκατοντάδες χιλιάδες τα μίλια της μολυσμένης ακτογραμμής. Στα ψιλά των εφημερίδων πέρασε τότε η είδηση, ότι οι ιθύνοντες γνώριζαν για τις ελλιπείς διαδικασίες ασφαλείας. Το ατύχημα ήταν λίγο πολύ αναμενόμενο. Ο διευθύνων σύμβουλος της πολυεθνικής BP όμως τι είπε στις αρχές; «Θέλω πίσω τη ζωή μου». Σωστά, τον ενοχλήσανε τον άνθρωπο. Η δική του ζωή αξίζει όσο δεκάδες χιλιάδες άλλες, αυτός ανήκει στην ελίτ των υπερανθρώπων.  

Το Μάρτιο του 2011 η σεισμική δόνηση στην Ιαπωνία προκαλεί παλιρροϊκό κύμα και λυώνουν δύο αντιδραστήρες της πολυεθνικής εταιρείας TEPCO. Τα ραδιενεργά στοιχεία θα επηρεάζουν το dna των παιδιών της περιοχής για δεκαετίες, με τις γνωστές συνέπειες. Μένουν άστεγοι 100.000 άνθρωποι. Η εταιρεία διαρρέει την είδηση ότι τάχα δεν είχε προβλεφθεί τόσο μεγάλος σεισμός. Φαίνεται όμως πως η καταστροφή ευαισθητοποίησε τα αντανακλαστικά του κράτους και το πόρισμα τους διαψεύδει (κάποτε ασχολείται μαζί μας κι ο Θεός). Ο τίτλος από τον Guardian είναι: «Fukushima reactor meltdown was a man-made disaster» (η καταστροφή στον αντιδραστήρα της Φουκουσίμα οφείλεται στον άνθρωπο). Απλώς, δεν διέθεταν εφεδρικές γεννήτριες για την ψύξη των αντιδραστήρων ως όφειλαν, σύμφωνα με τους New York Times. Γιατί να ξοδευτούν οι άνθρωποι; Πάντα υπάρχει φθηνό, ανθρώπινο κρέας για θάνατο. Σιγά σιγά κι αφού κοπάζει ο θόρυβος όχι μόνο ετοιμάζονται να επαναλειτουργήσουν τους αντιδραστήρες, αλλά θα σχεδιάσουν κι άλλους. Τα συμφέροντα είναι πανίσχυρα και το ανθρώπινο ποτάμι άφθονο.

Γιατί μας αφορούν όλα αυτά; Γιατί είναι προφανές ότι οι πολυεθνικές εταιρείες επιχειρούν ανά τον κόσμο χωρίς να λογαριάζουν την ηθική, το δίκαιο, το βιοτικό επίπεδο, τη δημόσια υγεία, το φυσικό περιβάλλον, την ανθρώπινη ζωή γενικότερα. Γι’ αυτούς η ζωή ποσοτικοποιείται σε ένα λογιστικό αποτέλεσμα. Η Texaco κέρδισε στο Εκουαδόρ 15 δις, είναι καλό κέρδος, είναι good business.

Στην περιοχή μας θα δραστηριοποιηθεί μια άλλη πανίσχυρη πολυεθνική, η Iberdrola. Δεν την ενδιαφέρει η μείωση των ρύπων, το κλείσιμο του εργοστασίου, ούτε η παροχή ρεύματος στους ντόπιους ιθαγενείς. Το είπαν οι άνθρωποι. Δεν είναι δουλειά τους να μας δώσουν ρεύμα από το δικό μας αιολικό δυναμικό. Η Iberdrola είναι κολοσσός, διαθέτει πυρηνικά εργοστάσια στη Βαλένθια και το μεγαλύτερο εθνικό αιολικό πάρκο στη Γκουανταλαχάρα. Είναι ισχυροί, έρχονται σε μια αδύναμη χώρα, με εξαγοράσιμους πολιτικούς και δαιδαλώδες νομικό σύστημα. Τι διαφορά έχουν τα βουνά του Αιγαίου από τις ισπανικές ερήμους; Γιατί να μη φερθεί όπως η Texaco και η BP; Ποιος θα τους ελέγξει, τα συμβούλια και οι αενάως συσκεπτόμενες γελοίες επιτροπές; Μήπως ο τέως υπουργός Παπακωνσταντίνου ο οποίος εμπλέκεται μυστηριωδώς σε ενδεχόμενο μαγείρεμα του εθνικού ελλείμματος, αλλά και στο σκάνδαλο με τη λίστα Λαγκάρντ;  

Λοιπόν η στρατιά των ανεμογεννητριών θα στηθεί και θα διπλασιαστεί χωρίς να ρωτήσουν κανέναν, έτσι λέει ο νέος νόμος. Μόλις κοπάσει λίγο ο θόρυβος θα αλλάξουν το νόμο (όπως έκαναν με τα παλιά πλοία μετά το ατύχημα στο Σάμινα) κι η στρατιά θα τριπλασιαστεί. Το ευνοούν οι συνθήκες, η Ελλάδα παραπαίει, οι νόμοι είναι καθαρά στα χέρια του Υπουργού (ενδεχομένως όχι τόσο καθαρά). Αν μας λυπηθούν, ενδεχομένως μακροπρόθεσμα να μας αφήσουν να ζήσουμε τις ζωές μας δίπλα στο εργοστάσιό τους κι εμείς θα πούμε ευχαριστώ. 

Η ιστορική πραγματικότητα δεν αφήνει αμφιβολίες. Το μόνο που μπορεί να τους σταματήσει είναι η ψυχή και η συνείδησή μας. Αυτό πάντα τους τρόμαζε, γι’ αυτό μας χτυπούν μεθοδικά στη Γλώσσα, στην Ιστορία και στην ταυτότητα. Δηλαδή στη συνείδηση.

Βαγγέλης Μεννής